Życzliwe uwagi dla grupy inicjatywnej utworzenia samorządu zawodowego instruktorów i egzaminatorów

Podstawę do funkcjonowania stowarzyszeń jak i samorządów zawodowych stanowią artykuły Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Cele działania zarówno stowarzyszeń zrzeszających reprezentantów wybranego zawodu (Art. 12) jak i samorządów zawodowych(Art. 17) w wielu punktach są zbieżne. Poniżej dla porównania przedstawiamy wybrane zadania  samorządu rzeczników patentowych i jednego ze stowarzyszeń zrzeszonych w PFSSK. Przedstawione cele wybranego samorządu pojawiają się, odmiennie zredagowane, ale stanowiące taką samą podstawę działania, we wszystkich ustawach powołujących samorządy zawodowe.

Przedstawione powyżej cele mimo że zbliżone, to realizowane są jednak na innej podstawie prawnej i na innych zasadach. Stowarzyszenia działają na podstawie Ustawy o Stowarzyszeniach po zarejestrowaniu w KRS, natomiast samorządy zawodowe powoływane są na mocy ustawy dla osób wykonujących konkretny zawód zaufania publicznego.

Podstawową różnicą jest DOBROWOLNOŚĆ przynależności do stowarzyszeń i PRZYMUS przynależności KAŻDEGO wykonującego dany zawód do konkretnego samorządu zawodowego. Przymus ten wynikająca z faktu, iż samorząd ma uprawnienia do dopuszczenia do wykonywania zawodu, po spełnieniu ściśle określonych wymagań, i prowadzi rejestr osób wykonujących dany zawód. Władza samorządu nad swoimi członkami, daje im możliwość nakładania kar dyscyplinarnych. Posłużmy się znowu przykładem ustawy  o powołaniu samorządu rzeczników patentowych,  która przewiduje następujące kary::

„1)upomnienie,

2) nagana z ostrzeżeniem,

3) kara pieniężna nie niższa od 10-krotności i nie wyższa od 50-krotności miesięcznej składki członkowskiej obowiązującej w dacie orzeczenia dyscyplinarnego,

4) zawieszenie prawa wykonywania zawodu rzecznika patentowego na czas od trzech miesięcy do pięciu lat, Dziennik Ustaw Nr 49 — 3345 — Poz. 509

5) pozbawienie prawa wykonywania zawodu rzecznika patentowego, a w stosunku do aplikantów — wydalenie z aplikacji.”

Kolejną różnicę stanowi  wysokość składek członkowskich. W przypadku stowarzyszeń są to niewielkie kwoty ze względu na społeczny charakter pracy zarządu i członków stowarzyszenia. Funkcjonowanie samorządu zawodowego generuje zdecydowanie większe koszty związane z prowadzeniem ewidencji członków, organizowaniem szkoleń i innych form doskonalenia zawodowego, kosztów utrzymania siedzib: krajowej i regionalnych, oraz inne koszty administracyjne, co wpływa na znacznie wyższe składki miesięczne, wnoszone przez członków samorządu. Wszystkie samorządy zawodowe działają na poziomie krajowym i regionalnym, tworząc właściwe izby regionalne, podczas gdy stowarzyszenia najczęściej działają na poziomie lokalno-regionalnym, ewentualnie współpracując w federacjach. Stowarzyszenia są bowiem organizacjami społecznymi powoływanymi oddolnie z uwzględnieniem specyfiki danego obszaru działania, samorządy zaś są instytucjami ogólnokrajowymi ujednolicającymi zasady wykonywania danego zawodu. Stowarzyszenia działając w strukturach ogólnopolskich federacji i izb gospodarczych dbają o zmiany w prawie podnoszące  jakość pracy i efektów szkolenia całego środowiska i poprawy bezpieczeństwa, nie tylko w ruchu drogowym.

Wspomniane władztwo samorządu nad swoimi członkami powoduje spory pomiędzy władzami samorządu a osobami nie zgadzającymi się z karami, których odwołania rozstrzyga kolejno: Sąd Dyscyplinarny, Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny a ostatecznie Sąd Najwyższy.

Duża władza samorządu, wynikająca z nadanego przez Konstytucję zadania sprawowania przez samorząd pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony, generuje pytania i wątpliwości co do osób pełniących różne funkcje i wiąże się z zaufaniem wobec ich działań.

Polski socjolog Piotr Sztompka wyjaśnia, że „zaufanie i nieufność to swoiste zakłady na temat przyszłych, niepewnych działań innych ludzi, a wśród różnych rodzajów zaufania wyróżnia między innymi tzw. pozycyjne (do określonych ról społecznych, zawodów, stanowisk)”. Tylko dzięki zaufaniu możliwe jest budowanie trwałych relacji społecznych i samoorganizacja obywateli. Korzyści z zaufania jest bardzo wiele. Niestety według badań z lat 2005-2006 i 2010 Polacy wciąż należą do społeczeństw o najniższym poziomie zaufania społecznego. Charakterystyczną cechą Polski jest niski poziom dwóch wymiarów zaufania społecznego, mianowicie zgeneralizowanego zaufania do innych ludzi oraz zaufania do instytucji życia politycznego, wysoki zaś poziom utrzymuje zaufanie w sferze prywatnej, czyli między ludźmi, których łączy pokrewieństwo, znajomość, wspólna praca, sąsiedztwo W przypadku społeczeństwa polskiego dziedzictwo historyczne znacząco wpływa na poziom zaufania społecznego. Negatywne doświadczenia Polaków skłaniają ich przede wszystkim do pesymizmu i podejrzliwości. To, czego doświadczyliśmy i doświadczamy, stanowi  pewien rodzaj traum społecznych i kulturowych, które bez wątpienia przyczyniły się do syndromu braku zaufania. Czy w ostatnich latach można powiedzieć o wzroście, czy spadku tego zaufania w stosunku do różnych instytucji, w porównaniu do wyników badań ze wskazanych lat?

Działając od lat w stowarzyszeniach mamy świadomość jaki wpływ  na  poprawę „klimatu” zaufania może mieć  przejrzystość organizacji społecznych i ich działań. Dlatego mając na względzie korzyści płynące z zaufania społecznego, należy starać się eliminować podejrzliwość poprzez transparentność działań i promować kulturę zaufania.

Proponujemy, aby tak ważnej dla całego środowiska szkoleniowego kolejnej PRÓBIE powołania do życia samorządu zawodowego instruktorów i egzaminatorów towarzyszyło tzw. zaufanie aktywne, będące mechanizmem solidarności społecznej opartym  na monitorowaniu uczciwości  osoby i grup deklarujących działanie na rzecz całego środowiska w sposób otwarty i ciągły. Zaufanie aktywne musi być odnawiane, zakładać otwartość, możliwość wykorzystywania nowych informacji oraz publiczną śmiałość. Zastępuje ono uległość dwustronnymi negocjacjami, a jego praktykowanie jest istotne dla zmniejszenia wątpliwości i nieufności.

Dlatego publicznie kierujemy życzliwe uwagi do tzw. grupy „nieobojętnych inicjatorów” powołania samorządu zawodowego odwołując się do tzw. mapy „Od inicjatywy do ustawy”.

1. Sugerujemy prowadzenie tzw. Konsultacji wewnętrznych po każdym z etapów prac nad ustawą, czyli tzw. Wnioskach eksperckich i Konsultacjach zewnętrznych. Celem jest porównanie aktualnie proponowanych rozwiązań z tymi , które wypracowano w PFSSK i współpracujących organizacjach społecznych środowiska osk.

2. Opierając się na długoletnim doświadczeniu pracy dla środowiska, myślimy że ważnym i uczciwym będzie uświadamianie środowiskom, których dotyczy inicjatywa „nieobojętnych”, iż prace nad ustawą oraz przepisami wykonawczymi (bez których jak w przypadku psychologów, ustawa o powołaniu samorządu jest martwa) to proces długotrwały(wieloletni). Historia wysiłków przedstawicieli innych grup zawodowych w tworzeniu samorządów, ze szczególnym uwzględnieniem trudności na jakie napotkali geodeci i kartografowie oraz ratownicy medyczni, ewidentnie dowodzi realności w/w tezy.

3. Pozyskiwanie wsparcia dla samorządu powinno być oparte na realnym przedstawianiu aktualnej społecznej oceny naszych zawodów i czekających środowisko trudnych zadaniach rozciągniętych w długim czasie tworzenia samorządu, oraz studzeniu nadmiernego optymizmu, aby w przypadku nie zrealizowania tej „idei”, nie pogłębiła się niechęć do wspólnego obywatelskiego działania i nie pogłębiło się zjawisko nieufności wobec wszelkich bardziej realnych inicjatyw w środowisku

4. Zachęcamy do tworzenia klimatu zrozumienia, poszanowania i doceniania wieloletnich wysiłków        przedstawicieli naszych środowisk, zrzeszonych w różnych organizacjach, na rzecz poprawy                      warunków i jakości pracy instruktorów oraz egzaminatorów. Taka postawa może służyć budowaniu          wiarygodnej etyki zawodowej, a przez to wzmocnieniu społecznego uznania dla naszych zawodów,            niezbędnego w przypadku zawodów zaufania publicznego.

Zarząd PFSSK, po konsultacjach z prezesami PIGOSK i OIGOSK

Na podstawie:

1.Danuta Miłaszewicz – Zaufanie jako wartość społeczna”

2.Monika Mularska-Kucharek – „ Zaufanie jako fundament życia społecznego na przykładzie badań w Województwie Łódzkim”